الزامات قانوني ثبت اختراعات
بموجب ماده ي 1 قانون ثبت اختراعات،طرح هاي صنعتي و علائم تجاري، اخذ كارت بازرگاني فوري اختراع نتيجه ي فكر فرد يا افرادي است كه براي اولين بار فرآيند يا فرآورده اي خاص را ارائه مي كند و مشكلي را در يك حرفه،فن،فناوري،صنعت و مانند آن ها حل مي نمايد.
اختراعي قابل ثبت است كه حاوي ابتكار جديد و داراي كاربرد صنعتي باشد.ابتكار جديد عبارت است از آنچه كه در فن يا صنعت قبلي وجود نداشته و براي دارنده مهارت عادي در فن مذكور معلوم و آشكار نباشد و از نظر صنعتي،اختراعي كاربردي محسوب مي شود كه در رشته اي از صنعت قابل ساخت يا استفاده باشد.مراد از صنعت،معناي گسترده آن است و شامل مواردي نظير صنايع دستي،كشاورزي،ماهيگيري و خدمات نيز مي شود.
در ماده ي 3 قانون مذكور آمده است:گواهينامه اختراع سندي است كه اداره مالكيت صنعتي براي حمايت از اختراع صادر مي كند و دارنده آن مي تواند از حقوق انحصاري بهره مند شود.
موارد ذيل از حيطه حمايت از اختراع خارج است:
الف-كشفيات،نظريه هاي علمي روش هاي رياضي و آثار هنري.
ب-طرح ها و قواعد يا روش هاي انجام كار تجاري و ساير فعاليت هاي ذهني و اجتماعي.
ج-روش هاي تشخيص و معالجه بيماري هاي انسان يا حيوان.
اين بند شامل فرآورده هاي منطبق با تعريف اختراع و مورد استفاده در روش هاي مزبور نمي شود.
د-منبابع ژنتيك و اجزاء ژنتيك تشكيل دهنده آن ها و همچنين فرآيندهاي بيولوژيك توليد آن ها.
ه-آنچه قبلاَ در فنون و صنايع پيش بيني شده باشد.(فن يا صنعت عبارت است از هر چيزي كه در نقطه اي از جهان از طريق انتشار كتبي يا شفاهي يا از طريق استفاده عملي و يا هر طريق ديگر،قبل از تقاضا و يا در موارد حق تقدم ناشي از اظهارنامه ثبت اختراع افشاء شده باشد).
و-اختراعاتي كه بهره برداري از آن ها خلاف موازين شرعي يا نظم عمومي و اخلاق حسنه باشد.
چگونگي ذكر نام مخترع در گواهينامه اختراع و نحوه تعلق حق اختراع ثبت شده به شرح ذيل است:
الف-حقوق اختراع ثبت شده منحصراَ به مخترع تعلق دارد.
ب-اگر افرادي به صورت مشترك اختراعي كرده باشند،حقوق ناشي از اختراع مشتركاَ به آنان تعلق مي گيرد.
ج-هر گاه دو يا چند نفر،مستقل از ديگري اختراع واحدي كرده باشند شخصي كه اظهارنامه اختراع خود را زودتر تسليم كرده و يا در صورت ادعاي حق تقدم هر كدام بتوانند اثبات كنند كه در تاريخ مقدم اظهارنامه خود را به صورت معتبر تسليم كرده اند،مشروط بر اين كه اظهارنامه مذكور مسترد يا رد نگرديده يا مسكوت گذاشته نشده باشد،حق ثبت اختراع را خواهند داشت.
د-حقوق ناشي از اختراع ثبت شده قابل انتقال است و در صورت فوت صاحب حق به ورثه ي او منتقل مي شود.
ه-در صورتي كه اختراع ناشي از استخدام يا قرارداد باشد،حقوق مادي آن متعلق به كارفرما خواهد بود،مگر آن كه خلاف آن در قرارداد شرط شده باشد.
و-نام مخترع در گواهينامه اختراع قيد مي شود مگر اين كه كتباَ از اداره مالكيت صنعتي درخواست كند كه نامش ذكر نشود.هرگونه اظهار يا تعهد مخترع مبني بر اين كه نام شخص ديگري به عنوان مخترع قيد گردد،فاقد اثر قانوني است.
اظهارنامه ي ثبت اختراع:
اظهارنامه ي ثبت اختراع كه به اداره مالكيت صنعتي داده مي شود،بايد موضوعي را كه حمايت از آن درخواست مي شود،تعيين كرده و به فارسي تنظيم شود،داراي تاريخ و امضاء بوده و خواسته،توصيف ادعا،خلاصه اي از توصيف اختراع و در صورت لزوم نقشه هاي مربوطه را دربرداشته باشد.هزينه هاي ثبت اظهارنامه از درخواست كننده ثبت دريافت مي شود.
در تنظيم و تسليم اظهارنامه بايد موارد ذيل رعايت شود.
الف-نام و ساير اطلاعات لازم در خصوص متقاضي،مخترع و نماينده قانوني او،در صورت وجود و عنوان اختراع در اظهارنامه درج شود.
ب-در مواقعي كه متقاضي شخص مخترع نيست،مدارك دال بر سمت قانوني وي همراه اظهارنامه تحويل گردد.
ج-ادعاي مذكور در اظهارنامه،گويا و مختصر بوده و با توصيف همراه باشد،به نحوي كه براي شخص داراي مهارت عادي در فن مربوط واضح و كامل بوده و حداقل يك روش اجرايي براي اختراع ارائه كند.خلاصه توصيف فقط به منظور ارائه اطلاعات فني است و نمي توان براي تفسير محدوده حمايت به آن استناد كرد.
وفق ماده ي 7،متقاضي ثبت اختراع تا زماني كه اظهارنامه او براي ثبت اختراع قبول نشده است مي تواند آن را مسترد كند.
اظهارنامه بايد فقط به يك اختراع يا به دسته اي از اختراعات مرتبط كه يك اختراع كلي را تشكيل مي دهند مربوط باشد.در اختراع كلي ذكر نكردن ارتباط اجزاء آن موجب بي اعتباري گواهينامه اختراع مربوط نمي شود.متقاضي مي تواند تا زماني كه اظهارنامه وي مورد موافقت قرار نگرفته است.
الف-اظهارنامه خود را اصلاح كند،مشروط بر آن كه از حدود اظهارنامه نخست تجاوز نكند.
ب-آن را به دو يا چند اظهارنامه تقسيم كند.اظهارنامه تقسيمي بايد داراي تاريخ تقاضاي اوليه بوده و در صورت اقتضاء مشمول حق تقدم اظهارنامه نخستين است.
متقاضي مي تواند همراه با اظهارنامه خود،طي اعلاميه اي حق تقدم مقرر در كنوانسيون پاريس براي حمايت از مالكيت صنعتي مورخ 1261 هجري شمسي(20 مارس 1883 ميلادي) و اصلاحات بعدي آن را درخواست نمايد.حق تقدم مي تواند بر اساس يك يا چند اظهارنامه ي ملي يا منطقه اي يا بين المللي باشد كه در هر كشور يا براي هر كشور عضو كنوانسيون مذكور تسليم شده است.در صورت درخواست حق تقدم:
الف-اداره مالكيت صنعتي از متقاضي،مي خواهد ظرف مدت معين،رونوشت اظهارنامه اي را ارائه دهد كه توسط مرجع ثبت اظهارنامه اي كه مبناي حق تقدم است،گواهي شده باشد.
ب-با پذيرش درخواست حق تقدم؛حمايت هاي مذكور در كنوانسيون پاريس شامل آن خواهد بود.
بنا به درخواست اداره مالكيت صنعتي،متقاضي بايد شماره و تاريخ اظهارنامه اختراعي را كه در خارج تسليم كرده و عيناَ و ماهيتاَ مربوط به اختراع مذكور در اظهارنامه تسليم شده به اداره مالكيت صنعتي است،ارائه دهد.همچنين با درخواست اداره مالكيت صنعتي متقاضي بايد مدارك ذيل را به اداره مذكور تسليم كند:
الف-تصوير هرگونه نامه و اخطاريه اي؛كه متقاضي در مورد نتايج بررسي هاي انجام شده در خصوص اظهارنامه هاي خارج دريافت كرده است.
ب-تصوير گواهينامه اختراع كه بر اساس اظهارنامه هاي خارجي ثبت شده است.
ج-تصوير هرگونه تصميم نهايي مبني بر رد اظهارنامه خارجي يا رد ثبت اختراع ادعا شده در اظهارنامه خارجي يا رد ثبت اختراع ادعا شده در اظهارنامه خارجي
د-تصوير هر تصميم نهايي بر بي اعتباري گواهينامه اختراع صادر شده بر اساس اظهارنامه خارجي.
بموجب ماده 11،اداره مالكيت صنعتي تاريخ تقاضا را همان تاريخ دريافت اظهارنامه تلقي خواهد كرد مشروط بر اين كه اظهارنامه در زمان دريافت حاوي نكات ذيل باشد:
الف-ذكر صريح يا ضمني اين نكته كه ثبت يك اختراع تقاضا مي شود.
ب-ذكر نكاتي كه شناخت هويت متقاضي را ميسر مي كند.
ج-توصيف اجمالي اختراع
اگر اداره مالكيت صنعتي تشخيص دهد كه اظهارنامه در زمان تقاضا فاقد شرايط فوق بوده است،از متقاضي دعوت خواهد كرد تا از تاريخ ابلاغ ظرف سي روز اصلاحات لازم را انجام دهد و تاريخ تقاضا همان تاريخ دريافت اصلاحات مذكور خواهد بود ولي اگر در مهلت تعيين شده اصلاح صورت نگيرد اظهارنامه كان لم يكن تلقي خواهد شد.
چنانچه در اظهارنامه به نقشه هايي اشاره شود كه در آن درج يا ضميمه نشده است،اداره مالكيت صنعتي از متقاضي دعوت كند تا نقشه ها را ارائه دهد.اگر متقاضي دعوت را اجابت كرده و نقشه هاي مورد اشاره را ارائه نمايد،اداره مذكور تاريخ دريافت نقشه را تاريخ تقاضا تلقي خواهد نمود.در غير اين صورت،تاريخ تقاضا را همان تاريخ دريافت اظهارنامه قيد نموده و اشاره به نقشه ها را كان لم يكن تلقي خواهد كرد.
پس از قيد تاريخ تقاضا،اداره مالكيت صنعتي اظهارنامه را از نظر انطباق با شرايط مندرج در اين قانون و آيين نامه ي آن،بررسي خواهد كرد و در صورت تشخيص انطباق،اقدام لازم را براي ثبت اختراع انجام مي دهد.در غير اين صورت اظهارنامه را رد و مراتب را به متقاضي ابلاغ مي كند.
اداره مالكيت صنعتي پس از ثبت اختراع بايد:
الف-در خصوص ثبت اختراع يك نوبت آگهي منتشر كند.
ب-گواهينامه ثبت اختراع را صادر كند.
ج-رونوشت گواهينامه ثبت اختراع را بايگاني و پس از دريافت هزينه مقرر،اصل آن را به متقاضي تسليم كند.
د-به درخواست دارنده گواهينامه اختراع،تغييراتي را در مضمون و نقشه هاي اختراع،به منظور تعيين حدود حمايت اعطاء شده انجام دهد،مشروط بر اين كه در نتيجه اين تغييرات،اطلاعات مندرج در گواهينامه اختراع از حدود اطلاعات مذكور در اظهارنامه اوليه اي كه اختراع بر اساس آن ثبت شده است،تجاوز نكنند.
حقوق ناشي از اختراع:
وفق ماده 15،حقوق ناشي از گواهينامه اختراع به ترتيب ذيل است:
الف-بهره برداري از اختراع ثبت شده در ايران توسط اشخاصي غير از مالك اختراع،مشروط به موافقت مالك آن است.بهره برداري از اختراع ثبت شده به شرح آتي خواهد بود:
1-در صورتي كه اختراع در خصوص فرآورده باشد.
2-در صورتي كه موضوع ثبت اختراع فرآيند باشد.
در ادامه ي اين ماده آمده است،حقوق ناشي از گواهينامه اختراع شامل موارد ذيل نمي شود:
1-بهره برداري از كالاهايي كه توسط مالك اختراع يا با توافق او در بازار ايران عرضه مي شود.
2-استفاده از وسايل موضوع اختراع در هواپيماها،وسائط نقليه زميني يا كشتي هاي ساير كشورها كه به طور موقت يا تصادفاَ وارد حريم هوايي،مرزهاي زميني يا آب هاي كشور مي شود.
3-بهره برداري هايي كه فقط با اهداف آزمايشي درباره اختراع ثبت شده انجام مي شود.
4-بهره برداري توسط هر شخصي كه با حسن نيت قبل از تقاضاي ثبت اختراع يا در مواقعي كه حق تقدم تقاضا شده است،قبل از تاريخ تقاضاي حق تقدم همان اختراع،از اختراع استفاده مي كرده يا اقدامات جدي و موثري جهت آماده شدن براي استفاده از آن در ايران به عمل مي آورده است.
مدت اعتبار گواهينامه ي اختراع:
مدت اعتبار گواهينامه اختراع پس از بيست سال از تاريخ تسليم اظهارنامه اختراع منقضي مي شود.به منظور حفظ اعتبار گواهينامه يا اظهارنامه اختراع،پس از گذشت يك سال از تاريخ تسليم اظهارنامه و قبل از شروع هر سال،مبلغي كه به موجب آيين نامه اين قانون تعيين مي شود،توسط متقاضي به اداره مالكيت صنعتي پرداخت مي گردد.
تاخير در پرداخت،حداكثر تا شش ماه در صورت پرداخت جريمه مجاز است.وفق ماده ي 16،در صورتي كه هزينه سالانه پرداخت نشود،اظهارنامه مربوط مسترد شده تلقي و يا گواهينامه اختراع،فاقد اعتبار مي شود.
بموجب ماده ي 17،دولت يا شخص مجاز از طرف آن،با رعايت ترتيبات ذيل مي توانند از اختراع بهره برداري نمايند.
الف-در مواردي كه با نظر وزير يا بالاترين مقام دستگاه ذي ربط منافع عمومي مانند امنيت ملي،بهداشت يا توسعه ساير بخش هاي حياتي اقتصادي كشور،اقتضاء كند كه دولت يا شخص ثالث از اختراع بهره برداري نمايد و يا بهره برداري از سوي مالك يا شخص مجاز از سوي او مغاير با رقابت آزاد بوده و از نظر مقام مذكور،بهره برداري از اختراع رافع مشكل باشد.
موضوع در كميسيوني مركب از رييس سازمان ثبت اسناد و املاك كشور،يكي از قضات ديوان عالي كشور با معرفي رييس قوه قضاييه،دادستان كل كشور،نماينده رييس جمهور و وزير يا بالاترين مقام دستگاه ذي ربط مطرح و در صورت تصويب،با تعيين كميسيون مذكور سازمان دولتي يا شخص ثالث بدون موافقت مالك اختراع،از اختراع بهره برداري مي نمايد.
ب-بهره برداري از اختراع محدود به منظوري خواهد بود كه در مجوز آمده است و مشروط به پرداخت مبلغ مناسب به مالك مذكور با در نظر گرفتن ارزش اقتصادي مورد اجازه مي باشد.در صورتي كه مالك اختراع يا هر شخص ذي نفع ديگر توضيحي داشته باشند،كميسيون پس از رسيدگي به اظهارات آنان و لحاظ كردن بهره برداري در فعاليت هاي غير رقابتي اتخاذ تصميم خواهد كرد.كميسيون مي تواند بنا به درخواست مالك اختراع يا سازمان دولتي يا شخص ثالثي كه مجوز بهره برداري از اختراع ثبت شده را دارد،پس از رسيدگي به اظهارات طرفين يا يكي از آن ها در محدوده اي كه ضروت اقتضاء نمايد،نسبت به تصميم گيري مجدد اقدام كند.
ج-در صورتي كه مالك اختراع ادعا نمايد كه شرايط و اوضاع و احوالي كه باعث اتخاذ تصميم شده ديگر وجود ندارد و امكان تكرار آن ميسر نيست و يا اين كه ادعا نمايد سازمان دولتي يا شخص ثالثي كه توسط كميسيون تعيين شده نتوانسته طبق مفاد تصميم و شرايط آن عمل كند،موضوع در كميسيون مطرح و بررسي و پس از استماع اظهارات مالك اختراع،وزير يا بالاترين مقام دستگاه ذي ربط و بهره بردار،اجازه بهره برداري لغو شده و حسب مورد اجازه بهره برداري براي مالك يا بهره بردار ديگر صادر مي شود.با احراز شرايط مقرر در اين بند،اگر كميسيون تشخيص دهد حفظ حقوق قانوني اشخاصي كه اين اجازه را كسب كرده اند،بقاء تصميم را ايجاب مي نمايد آن تصميم را لغو نمي كند.
در مواردي كه اجازه بهره برداري توسط كميسيون به شخص ثالثي داده شده است،مي توان آن مجوز را فقط به همراه شركت يا كسب و كار شخص تعيين شده از طرف كميسيون يا به همراه قسمتي از شركت يا كسب و كاري كه اختراع در آن بهره برداري مي شود انتقال داد.
د-اجازه بهره برداري موضوع اين ماده مانع انجام امور ذيل نيست.
1-انعقاد قرارداد بهره برداري توسط مالك اختراع،با رعايت مقررات اين ماده.
2-بهره برداري مستمر از حقوق تفويضي توسط مالك اختراع طبق مندرجات بند (الف) ماده 15
3-صدور اجازه استفاده ناخواسته طبق اجزاء (1) و (2) بند (ح) اين ماده باشد كه به موجب آن ثابت شود دستگاه دولتي يا شخص مجاز،از مالك اختراع درخواست بهره برداري كرده ولي نتوانسته است اجازه بهره برداري را با شرايط معقول و ظرف مدت زمان متعارف تحصيل نمايد.
رعايت مراتب اين بند،در صورت فوريت ناشي از مصالح ملي يا موارد حصول شرايط قهريه در كشور كلاَ به تشخيص كميسيون لازم نخواهد بود،مشروط بر آن كه در اين قبيل موارد مالك اختراع در اولين فرصت ممكن از تصميم كميسيون مطلع شود.
و-بهره برداري از اختراع توسط سازمان دولتي يا اشخاص ثالثي كه توسط كميسيون تعيين شده اند،براي عرضه در بازار ايران است.
ز-اجازه كميسيون در خصوص بهره برداري از اختراع در زمينه فناوري نيمه هادي ها،تنها در موردي جايز است كه به منظور استفاده غير تجاري عمومي بوده يا در موردي باشد كه وزير يابالاترين مقام دستگاه ذي ربط تشخيص دهد كه نحوه استفاده از اختراع ثبت شده توسط مالك يا استفاده كننده آن غير رقابتي است.
ح-پروانه بهره برداري بدون موافقت مالك،در موارد ذيل نيز با ترتيباتي كه ذكر مي شود قابل صدور است.
1-در صورتي كه در يك گواهينامه اختراع ادعا شده باشد كه بدون استفاده از يك اختراع ثبت شده قبلي قابل بهره برداري نيست و اختراع موخر نسبت به اختراع مقدم،متضمن پيشرفت مهم فني و داراي اهميت اقتصادي قابل توجه باشد،اداره مالكيت صنعتي به درخواست مالك اختراع موخر پروانه بهره برداري از اختراع مقدم را در حد ضرورت،بدون موافقت مالك آن،صادر مي كند.
2-در مواردي كه طبق جزء (1) اين بند پروانه بهره برداري بدون موافقت مالك صادر شده باشد،اداره مالكيت صنعتي به درخواست مالك اختراع مقدم،پروانه بهره برداري از اختراع موخر را نيز بدون موافقت مالك آن صادر مي كند.
3-در صورت درخواست صدور پروانه بهره برداري،بدون موافقت مالك طبق اجزاء (1) و (2) اين بند در تصميم مربوط به صدور هر يك از پروانه هاي مذكور،حدود و كاربرد پروانه و مبلغ مناسبي كه بايد به مالك اختراع ذي ربط پرداخت شود و شرايط پرداخت،تعيين مي شود.
4-در صورت صدور پروانه بهره برداري،طبق جزء (1) انتقال آن فقط به همراه اختراع موخر و در صورت صدور پروانه بهره برداري طبق جزء (2) انتقال آن فقط به همراه اختراع مقدم مجاز است.
5-درخواست صدور پروانه بهره برداري بدون موافقت مالك مشروط به پرداخت هزينه مقرر مي باشد.
6-در صورت صدور پروانه بهره برداري بدون موافقت مالك،اجزاء (1) و (2) اين بند و بندهاي (ب) تا (و) و نيز بند(ط) اين ماده قابل اعمال است.
ط-تصميمات كميسيون در محدوده بندهاي اين ماده،در دادگاه عمومي تهران قابل اعتراض است.
به موجب ماده 18،هر ذي نفع مي تواند ابطال گواهينامه اختراعي را از دادگاه درخواست نمايد.در صورتي كه ذي نفع ثابت كند شرايط قانوني در آن رعايت نشده است يا اين كه مالك اختراع،مخترع يا قائم مقام قانوني او نيست،حكم ابطال گواهينامه اختراع صادر مي شود.
هر گواهينامه اختراع يا ادعا يا بخشي از ادعاهاي مربوط كه باطل شده است،از تاريخ ثبت اختراع باطل تلقي مي شود.راي نهايي دادگاه به اداره مالكيت صنعتي ابلاغ مي گردد و اداره مزبور آن را ثبت و پس از دريافت هزينه،آگهي مربوط به آن را در اولين فرصت ممكن منتشر كند.
چنانچه مالك اختراع بخواهد از اختراع ثبت شده استفاده كند،سازمان ثبت اسناد و املاك كشور حداكثر ظرف مهلت يك هفته موضوع را به دستگاه يا دستگاه هاي ذي ربط منعكس مي نمايد.
دستگاه هاي مذكور در خصوص امكان بهره برداري از اختراع حداكثر ظرف مدت دو ماه اظهارنامه نموده و نتيجه را جهت صدور پروانه بهره برداري كتباَ به سازمان ثبت اسناد و املاك اعلام مي نمايد.
برچسب: ،